अनुक्रमणिका
भारतातील शास्त्रज्ञ विषयी संपूर्ण माहिती Indian Scientist Information In Marathi
भारताने जी आज विविध क्षेत्रात जसे कि विज्ञान असो अवकाश असो किंवा अणुउर्जा क्षेत्रात जी प्रगती केली आहे त्याचे संपूर्ण श्रेय हे आपल्या शास्त्रज्ञ यांना जाते. विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील आविष्कार हे विकासासाठी अत्यंत महत्वाचे असतात ,भारताचा विज्ञान आणि तंत्रज्ञानामध्ये मोठा आणि गौरवशाली इतिहास आहे आपण अशाच शास्त्रज्ञ बद्दल संपूर्ण माहिती घेणार आहोत.
भारतातील शास्त्रज्ञ विषयी माहिती Indian greatest Scientist Information In Marathi
1. डॉ. चंद्रशेखर व्यंकट रमण
डॉ. चंद्रशेखर व्यंकट रमण (Dr. Chandrasekhara Venkata Raman) भारताच्या एक श्रेष्ठ वैज्ञानिक होते, ज्यांनी 1930 च्या नेबेल पुरस्काराचा विजेता झाला होता. ते भौतिकशास्त्राच्या क्षेत्रात कार्य केला होता आणि विश्वभरातील अग्रगण्य वैज्ञानिकांपैकी एक होते.
रमण यांचे जन्म 7 नोव्हेंबर 1888 मध्ये भारताच्या तमिळनाडू राज्यातील तिरुवन्नामलाय येथे झाले होते. ते मैसूर विश्वविद्यालयाच्या पृथ्वीतत्व शास्त्र विभागात कार्यरत होते. 1928 मध्ये, त्यांनी रमण प्रक्रिया (Raman Effect) नावाचा आविष्कार केला. ही प्रक्रिया अल्प फोटनांच्या प्रतिक्रिया देणारी एक अत्यंत महत्वपूर्ण भौतिक प्रक्रिया आहे. याच्याबद्दलची त्यांची कामगिरीला 1930 च्या नेबेल पुरस्काराचं देण्यात आलं.
रमण यांचा विज्ञानिक अभिगम विश्वभरातील सर्व वैज्ञानिकांचं ध्येय झालं. ते त्यांच्या अभिगमांचं सारंगपूर येथील रमण अभिगम (Raman Research Institute) च्या स्थापना केलं, ज्याचं उद्देश यंत्रणेच्या अभ्यासांसाठी विश्वभरातील विद्यार्थ्यांना सोडवणं असलं.
रमण यांनी अनेक पुस्तके लिहिली होती ज्यातून विज्ञान व तंत्रज्ञान यांचं सर्वांगीण अभ्यास केलं. त्यांचं विज्ञानाशी संपर्क काढण्यासाठी त्यांच्या यांत्रिकीच्या विकासाचं प्रयत्न केलं, ज्यामुळे वैज्ञानिकांना अनेक नवीन उपकरणे व तंत्रज्ञान विकसित करण्यात सफल झालं.
2. होमी भाभा
होमी भाभा (Homī Jehāngīr Bhābhā) भारताच्या अग्रगण्य वैज्ञानिकांपैकी एक होते, ज्यांनी भारताचं पहिलं परमाणू विकिरण यंत्र तयार केलं आणि भारताच्या परमाणु अनुसंधानांचं नेतृत्व केलं. त्यांचं जन्म 30 ऑक्टोबर 1909 मध्ये पोरबंदर, गुजरात येथे झालं.
होमी भाभा ने प्राथमिक शिक्षण पोरबंदर आणि अहमदाबादमध्ये पूर्ण केलं. त्यानं भारतीय संस्कृती विचारधारेतील प्रेरणा घेतली आणि अत्यंत संघर्षशील म्हणजे सतत प्रयत्न करणाऱ्या व्यक्तीमत्वाचं विकसित केलं.
भाभा यांचं प्राथमिक विज्ञान अभ्यास जॉर्जटाउन मध्ये झालं. दरम्यान, त्यांनी एक संघ व्यवस्थापक म्हणजे महाराष्ट्र विद्यापीठ येथे विद्यार्थ्यांसाठी विज्ञान प्रशिक्षण कार्यक्रम अभ्यासविद्यार्थी भवनाचं संस्थापन केलं.
परमाणु अनुसंधानांच्या क्षेत्रातील त्यांचं प्रमुख कार्य क्रम 1944 मध्ये दक्षिण मुंबई येथील भाभा अण्णद अभिगमांचं संस्थापन करणं होतं. भाभांच्या मार्गदर्शनाखाली भारताचं पहिलं परमाणू विकिरण यंत्र, भाभांचं विकिरणयंत्र, तयार केलं.
1954 मध्ये भाभा यांनी भारताच्या परमाणु अभियांत्रिकी संस्थेचं स्थापन केलं, ज्यामुळे परमाणु शक्तिचं विकास करण्यास भारताला संघर्षासाठी अनुसंधान व विकास क्षेत्रे मिळाले.
होमी भाभा यांनी अनेक परमाणू विज्ञानाच्या दृष्टीकोनांतून अभ्यास केले आणि भारतीय परमाणु क्षेत्रात विश्वासार्ह वैज्ञानिक म्हणजे सातवां परमाणु महापुरुष म्हणून मानले जाते. होमी भाभा यांचं नाम विश्वभरातील महत्वपूर्ण वैज्ञानिक विचारांचं जोड म्हणून अभिज्ञ आहे. त्यांचं योगदान भारताच्या परमाणु अनुसंधान विकासासाठी अत्यंत मौल्यवान आहे. त्यांचं नाव अभिज्ञ, भरोसेमंद वैज्ञानिक म्हणजे त्यांचं विज्ञान विश्वात अविस्मरणीय असेल. होमी भाभा 24 जुलै 2002 रोजी निधन झालं.
त्यांचं 21 नोव्हेंबर 1970 रोजी मृत्यू झालं. आपल्या विज्ञानिक क्षेत्रातील प्रतिभा, कार्यक्षमता, विश्वासार्हता, विश्वविख्याती, व शिक्षणास प्रशांतता म्हणजे त्यांचं सानिध्य व योगदान विज्ञान विश्वाच्या इतिहासात आपल्या स्थानाचं सुनिश्चित करतं.
3. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम
ए.पी.जे. अब्दुल कलाम (A.P.J. Abdul Kalam) एक भारतीय वैज्ञानिक, शिक्षक, और भारताच्या 11 व्या राष्ट्रपती (2002 ते 2007) होते. ते भारताच्या लोकप्रिय वैज्ञानिकांपैकी एक आहेत, ज्यांनी मुख्यतः राष्ट्रीय विकास, शिक्षण, आणि अंतराळी बळ क्षेत्रात अद्भुत योगदान दिला.
अब्दुल कलाम 15 अक्टोबर 1931 मध्ये भारताच्या रामेश्वरम येथे झाले होते. त्यांचं बाबा विकिरम अब्दुल कलाम यांचं उद्देश त्यांच्या लहानपणापासूनच कर्तव्यक्रमांसाठी महत्वपूर्ण असणं होतं. त्यांचं शिक्षण पूर्ण करण्याचं प्रयत्न संघर्षात केलं, परंतु अधिक प्रशिक्षण संबधित संस्थांत सायन्स, इंजिनीअरिंग आणि विमानतंत्रज्ञानाचं अभ्यास केलं.
4. श्रीनिवास रामानुजन
श्रीनिवास रामानुजन (Srinivasa Ramanujan) भारताच्या प्रसिद्ध गणितज्ञांपैकी एक होते. त्यांचं जन्म 22 डिसेंबर 1887 मध्ये भारताच्या तमिळनाडु राज्यातील ईरोडे येथे झालं. रामानुजन एक अविश्वसनीय गणितज्ञ होते, ज्यांचं गणितातील कलेचा अतिशय आविष्कार व अभ्यास आहे.
रामानुजनचं गणितीय ज्ञान स्वतंत्रपणे व उद्भवपूर्व होतं. त्यांच्या शिक्षणाच्या क्षेत्रात निपुणता नाही होती. त्यांनी गणिताच्या विविध क्षेत्रात आपल्या खास अभिरुचीचं विकसित केलं. अशी आपली कलेचं परिणामस्वरूप त्यांनी गणिताच्या विविध विषयांचं अद्भुत अभ्यास केलं, ज्यातून बरंच कलेचं आणि अध्ययनाचं स्वतंत्रतेचं स्पष्ट दिसत होतं.
रामानुजनचं एकमेव गणितीय शिक्षक आहे त्याच्या आईच्या प्रेरणेने गणितातील त्यांचं प्रेम आणि उत्साह सुरू झालं. त्यांनी गणिताच्या क्षेत्रात बरंच नवीनता आणि आविष्कार घेतला. त्यांचं शिक्षण प्राधिकरणाने गणितशास्त्राचं प्रोत्साहन केलं.
रामानुजनांचं अत्यंत महत्वपूर्ण कार्य होतं "Ramanujan Prime" (रामानुजन प्राइम) असं किंवा "Ramanujan Theta Function" (रामानुजन थीटा फंक्शन). ह्या फंक्शन्समध्ये एकूण म्हणजे अनंत गणनांचं अद्भुत संख्येचं संज्ञानं ठरवलं. त्यांच्या अभिशासनामुळे तीव्र अखंडपणे संख्यांचं प्रशांतत्व व त्यांच्या विशेष प्रकारांचं अभ्यास होतं.
रामानुजनांनी त्यांचं गणितातील अभ्यास आपल्या लहानपणापासूनच केलं, त्यांनी 1914 मध्ये प्रोफेसर जी.ए. हॉर्ड (G.H. Hardy) च्या सहाय्याने ब्रिटनमध्ये प्रवेश केलं. रामानुजनांनी त्यांच्या जीवनातील किल्बिषांपैकी एक विशेष संवाद एक वेगवेगळ्या भाषेत संवादात दर्शवलं.
रामानुजनांनी दरम्यान त्यांचं आरोग्य कमी केलं, आणि त्यांचं प्राण दिनांत संपलं. त्यांचं निधन 26 एप्रिल 1920 रोजी लंडनमध्ये झालं. त्यांचं विज्ञान व अभ्यास भारतीय गणितशास्त्रास
ाठी प्रेरणा आहे, आणि त्यांचं नाव विश्वभरातील अत्यंत महत्वपूर्ण वैज्ञानिकांपैकी एक आहे. त्यांचं अभ्यास, आविष्कार आणि अद्भुत गणितज्ञान आपल्या वैज्ञानिक विश्वाच्या इतिहासात आपलं स्थान दिलं आहे.
अब्दुल कलामांनी विश्वस्तरांत विज्ञानाचं अध्ययन केलं आणि अंतर्राष्ट्रीय परमाणू विज्ञानातील अत्यंत महत्वपूर्ण कार्य केलं. त्यांच्या वैज्ञानिक क्षेत्रातील उपलब्धींमध्ये उच्च-शक्तिसंचयन, वैज्ञानिक अनुसंधान, रक्षा व परमाणु सशक्तीकरण यांचं अभ्यास असंख्य आहेत.
अब्दुल कलाम यांचं विशेष प्रकल्प होतं 'मिसाइल मैन' - पूर्व वायुसेनाच्या संरक्षणदूताच्या पदावर आपलं नाव बनविलं. त्यांच्यातून एक विकसित किंवा प्रसिद्धिकरणारं मिसाइल सेना प्रकल्प (Agni, Prithvi, Trishul, Akash) व अंतर्बलिस्टिक रॉकेट मिसाइल (प्राथमिक शिक्षण परमाणू मिसाइल) व बर्मा युद्धात भारताच्या परमाणू बंबांचं विकास करण्यास महत्वपूर्ण भूमिका घेतली.
ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचं संघर्षशीलतेमुळे त्यांचं नाव विश्वभरातील महत्वपूर्ण वैज्ञानिकांपैकी एक आहे. त्यांचं विश्वासार्ह आणि प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व आणि अनुशासनशील जीवन अनेक लोकांसाठी प्रेरणा आहे. त्यांचं 27 जुलै 2015 रोजी निधन झालं, परंतु त्यांचं योगदान भारताच्या विकासासाठी अनमोल आहे आणि त्यांचं विचार वैशिष्ट्य सतत जगावतं.
5. एम. विश्वेश्वरय्या
एम. विश्वेश्वरय्या (M. Visvesvaraya) भारताच्या प्रसिद्ध अभियंता, शैक्षणिक, व्यवसायी, आणि राजकीय नेते होते. ते अभियंता म्हणजे संस्कृती, विज्ञान, वैज्ञानिक, शिक्षण, आणि विकासात अत्यंत महत्वपूर्ण योगदान दिलेला आहे.
एम. विश्वेश्वरय्या 15 सप्टेंबर 1861 मध्ये भारताच्या कर्नाटक राज्यातील मुडबिदरे येथे जन्मले. त्यांचं शिक्षण मुदबिदरे, पुणे व पुण्यातील फरेबाजू येथे झालं. ते पुणे विद्यापीठातील वैज्ञानिक अभियंता शिकवायला गेले आणि इंजिनीअरिंग डिप्लोमा गुणवत्ता ने संपन्न केलं.
एम. विश्वेश्वरय्या यांचं व्यावसायिक जीवन पुणेतील मुकुंद अंबारे नेहरू आणि तत्या तोपे यांच्या संपर्कात सुरू झालं. ते विज्ञान, तंत्रज्ञान, व्यवसाय, आणि शिक्षणांच्या क्षेत्रातील अनेक कामगार प्रकल्पांमध्ये सहभागी झाले.
विश्वेश्वरय्या यांचं प्रमुख कार्य क्षेत्र इंजिनीअरिंग व तंत्रज्ञान होतं. त्यांच्या लोकप्रियतेचं एक वजनता पूर्ण कारण ते भारताच्या पहिल्या परियोजनेतील "कृष्णा राजपेटा डॅम" चं निर्माण केलं. या डॅमला विशेष वजनांची जिंक विद्युत क्षेत्रात करायचं होतं.
त्यांचं अन्य अत्यंत महत्वपूर्ण कार्य होतं रैलवे लक्षणांचं विकसित करणं. रैलवे लक्षणांचं एक
विशेष संशोधन त्यांनी केलं, ज्यातून वेगाच्या रेल्वे सेवा विकसित झाली. त्यांच्या कार्यांमुळे भारतातील विकासातील महत्वपूर्ण भूमिका आहे.
त्यांच्या विज्ञानिक कार्यांमध्ये त्यांचं विशेष विकसित केलेलं आहे नियमित झाड तसेच जलधारांच्या विविधतेचं अभ्यास. यामुळे भारतातील जलधारांचा सुसंचार सुधारला गेला आणि जलधारा वाढविण्यासाठी अत्यंत महत्वपूर्ण आहे.
एम. विश्वेश्वरय्या यांचं विशेष योगदान शिक्षण व्यवस्थात असलेल्या सुधारणांच्या क्षेत्रात दिलेलं. ते विश्वविद्यालये तयार करण्यासाठी प्रयत्न केलं आणि शिक्षण व्यवस्थेतील गुणवत्ता सुधारण्यास उपाय सुचलं.
एम. विश्वेश्वरय्या यांच्या लोकप्रियतेचं एक कारण त्यांच्या महाराष्ट्रातील शिक्षणांमध्ये त्यांचं विशेष योगदान आहे. ते नैतिक मुल्ये, नैतिक व्यवस्थेतील सुधारणे, आणि विविध शैक्षणिक संस्थांतील उन्नतीसाठी काम केलं आहे. भारताच्या शैक्षणिक क्षेत्रातील त्यांचं संबंध सुधारण्याचा आणि उपाय सुचल्याचं देशाच्या विकासातील महत्वपूर्ण घटक आहे. त्याचं प्रयत्न करून त्यांचं विश्वासार्ह आणि अभिमानाचं स्थान वाढवितं.
6. मेघनाद साहा
मेघनाद साहा (Meghnad Saha) एक प्रसिद्ध भारतीय खगोलशास्त्रज्ञ (Astrophysicist) होते, ज्यांचा जन्म 6 ऑक्टोबर 1893 को भारताच्या असम राज्यातील मियागाम, जिल्हा दिब्रुगढ़ येथे झाला. ते अपन्यासाठी अत्यंत लोकप्रिय झालेले असलेले वैज्ञानिक आणि विश्वासार्ह व्यक्तिमत्व होते.
मेघनाद साहा यांनी तापविज्ञान, खगोलशास्त्र, भौतिकशास्त्र, इलेक्ट्रॉनिक्स, आणि शिक्षण या विविध क्षेत्रांमध्ये शोध केलं. त्यांचं खगोलशास्त्रातील विशिष्ट योगदान 'साहा-आरोही' (Saha's Ionization Equation) हा सिद्धांत होता, जो तापमान व दाबाच्या परिवर्तनांच्या प्रक्रियेत विद्युत अभिज्ञानाचा वापर करत होता.
एक उच्च शिक्षण प्राप्त केल्यानंतर, ते अलाहाबादच्या विश्वविद्यालयात शिक्षक म्हणून कार्यरत झाले. आपल्या विद्यार्थ्यांना अध्यापनाचे तंत्र आणि तंत्रज्ञान शिकवण्यात त्यांचं विशेष आनंद वाटत होतं.
मेघनाद साहा यांचं विशेष योगदान खगोलशास्त्रातील विविध विचारांच्या विकसित करण्यात आलं. त्यांचं अभिप्रेरणा आणि शोध भारतातील विज्ञान व संस्कृतीच्या विकासात अत्यंत महत्वपूर्ण आहे. मेघनाद साहा यांचं कार्य आजही खगोलशास्त्रातील अत्यंत महत्वपूर्ण कार्यात आशा घेऊन आहे. त्यांचं योगदान भारतात विज्ञान व संस्कृती
च्या विकासात एक अभिन्न आणि महत्वपूर्ण भूमिका आहे.
7. प्रफुल्ल चंद्र राय
प्रफुल्ल चंद्र राय हा भारताचा प्रसिद्ध रसायनशास्त्रज्ञ होता, ज्याचा जन्म २ ऑगस्ट १८६१ रोजी कोलकाता (आता कोलकाता) येथे झाला. ते विज्ञान आणि संशोधन क्षेत्रात आणि शिक्षण क्षेत्रात प्रमुख भूमिका आहे.
प्रफुल्ल चंद्र रायने रसायनशास्त्रात विविध क्षेत्रांमध्ये अभ्यास केले आणि अद्भुत शोध केले, जसे की आमळे आणि प्लांट्ससह संबंधित रसायनिक प्रक्रिया व उत्पादन प्रक्रिया.
प्रफुल्ल चंद्र राय यांना विज्ञान व संशोधन क्षेत्रात त्यांचे योगदान काही स्पष्टीकरण आणि पुरस्कार मिळाले. १९१३ मध्ये त्यांना इंग्लंडच्या सिन्हगड रिसर्च इंस्टिट्यूटमध्ये फेलोशिप मिळाली, ज्यामुळे त्यांच्या योगदानाची महत्वपूर्ण पहचान वाढली.
प्रफुल्ल चंद्र राय यांचा विज्ञान व संशोधन क्षेत्रात योगदान भारतात व संसारभर आजही आपल्यासाठी गरजेचं आहे. त्यांच्या विज्ञानाचं अभ्यास विविध आणि प्राचीन शास्त्रांशी संपर्कस्थळांवर केलं, जसे की योजक विद्युतीकरण प्रक्रिया, शेतीसह संबंधित रसायनिक प्रक्रिया, आणि बॉक्साईटसह संबंधित रसायनिक प्रक्रिया इत्यादी.
भारतातील विज्ञान व शिक्षण क्षेत्रात प्रफुल्ल चंद्र राय यांचं विशेष स्थान आहे, ज्यामुळे त्यांच्या विज्ञानिक अभ्यासाचं आणि संशोधनाचं योगदान खूप महत्वपूर्ण आहे. त्यांचं विचारवंत व्यक्तिमत्व आणि योगदान आजही उच्च गुणवत्ता असलेलं आहे, आणि त्यांना एक महान भारतीय रसायनशास्त्रज्ञ म्हणून स्मृतीत ठसाविलं जातंय.
8. डॉ. राजा रामण्णा
रामण्णा यांचा जन्म म्हैसूर येथे आणि प्राथमिक शिक्षण बंगलोर येथे झाले. त्यांनी मद्रास विद्यापीठाची बी. एस्सी. व लंडन विद्यापीठाची पीएच्.डी या पदव्या मिळविल्या. १९४९ साली ते टाटा इन्स्टिटयूट ऑफ राजा रामण्णा
फंडामेंटल रिसर्च, मुंबई येथे रुजू झाले. १९५३ साली ते भाभा अणुसंशोधन केंद्र (पूर्वीचे अणुऊर्जा आस्थापना) येथे अणुकेंद्रीय भौतिकी विभागाचे प्रमुख झाले. जून १९७२ पासून जून १९७८ पर्यंत ते भाभा अणुसंशोधन केंद्राचे संचालक आणि अणुऊर्जा आयोगाच्या संशोधन व विकास विभागाचे सदस्य होते. जुलै १९७८ मध्ये ते केंद्रीय संरक्षण मंत्र्यांचे वैज्ञानिक सल्लागार आणि संरक्षण संशोधन व विकास संघटनेचे महासंचालक आणि भारत सरकारच्या संरक्षण संशोधन खात्याचे सचिव झाले. जानेवारी १९८१ मध्ये ते पुन्हा भाभा अणुसंशोधन केंद्राचे संचालक, भारत सरकारच्या अणुऊर्जा खात्याचे सचिव आणि अणुऊर्जा आयोगाच्या संशोधन व विकास विभागाचे सदस्य झाले. सप्टेंबर १९८३ – फेब्रुवारी १९८७ या काळात ते अणुऊर्जा आयोगाचे अध्यक्ष होते.
रामण्णा यांचे संशोधन कार्य अणुकेंद्रीय विक्रिया व न्यूट्रॉन ऊष्मीकरण आविष्कार, विशेषतः स्पंदित न्यूट्रॉन तंत्राचा विकास या विषयांत आहे. त्यांनी अणुकेंद्रीय भंजन (अणुकेंद्राचे तुकडे होण्याविषयीच्या) भौतिकीचा विविध दृष्टिकोनांतून अभ्यास केला आणि एका नवीन भंजन सिद्धांताचे प्रतिपादन केले. अप्सरा, सायरस व पूर्णिमा या संशोधन विक्रियकांचा, कलकत्ता येथील चल ऊर्जा सायस्लोट्रॉन या ⇨ कणवेगवर्धकाचा तसेच कल्पकम येथील शीघ्र प्रजनक चाचणी विक्रियकाचा [ ⟶ अणुकेंद्रीय अभियांत्रिकी] आराखडा तयार करणे, प्रतिष्ठापना करणे व कार्यान्वित करणे या सर्व बाबतींत रामण्णा यांनी मोलाचे सहकार्य केले आहे. १९७४ साली पोखरण येथे शांततेकरिता अणुकेंद्रीय चाचणी घडवून आणणाऱ्या शास्त्रज्ञांच्या गटाचे ते प्रमुख होते.
9. जगदीश चंद्र बोस
जगदीश चंद्र बोस (Jagadish Chandra Bose) हा एक भारतीय विज्ञानी, बोतनिस्ट, फिजिशिस्ट, और आविष्कारक होता, ज्याचा जन्म 30 नोव्हेंबर 1858 को कोलकाता (आता कोलकाता) येथे हुआ था। ते भारतीय विज्ञानी मध्ये सुप्रसिद्ध व्हावे आणि भारताच्या विज्ञान संस्कृतीत गौरवाने व्यक्त झालेले असलेले व्यक्तिमत्व आहे.
जगदीश चंद्र बोसने काही विशेषज्ञता असणार्‍या रचना आणि प्रक्रिया संबंधित अध्ययनांत विशेषत: विद्युत विज्ञानाच्या क्षेत्रात अपना प्रमुख योगदान केला. त्यांचं अनुसंधान याप्रमाणे विद्युत अभिव्यक्ती, विद्युत अनुषंधानाचं विकास, आणि विद्युत समुदायातील विद्युत द्रव्ययंत्रांची संरचना आणि क्रिया संबंधित अद्भुत शोध थांबवलं जातंय.
जगदीश चंद्र बोस यांच्या विशेष योगदानामुळे भारताच्या विज्ञान व संस्कृतीत त्यांची विशेष स्थानं आहे. त्यांचं विज्ञानिक अभ्यास व प्रशासन म्हणजे भारतीय विज्ञानाचं एक स्मृतिशील भाग आहे ज्यामुळे त्यांना "भारतातील विज्ञानाचं पिता" म्हणून संम्मानित केलं जातंय.
10. डॉ. येल्लाप्रगडा सुब्बाराव
डॉ. येल्लाप्रगडा सुब्बाराव (Dr. Yellapragada Subbarow) एक प्रसिद्ध भारतीय वैज्ञानिक आणि औषधशास्त्रज्ञ (Pharmacist) होते, ज्याचा जन्म 12 यून 1895 को इंडिया के आंध्र प्रदेश राज्यातील भारतपुर नामक गावात हुआ था। ते औषधशास्त्र विज्ञानातील क्षेत्रातील अपन्यासाठी प्रसिद्ध झालेले व्यक्तिमत्व होते.
डॉ. येल्लाप्रगडा सुब्बाराव यांनी औषधशास्त्राच्या विभिन्न क्षेत्रात अध्ययन केले आणि अद्भुत शोध केले. त्यांचं प्रमुख योगदान संगणक वैज्ञानिकीच्या क्षेत्रात आहे, ज्यामुळे विविध औषधद्रव्यांचे शोध, त्यांच्या अभियांत्रिकी क्षेत्रातील विकास आणि औषधद्रव्यांच्या संरचना व संशोधन संबंधित उद्भवित केले.
येल्लाप्रगडा सुब्बाराव यांनी विज्ञानाच्या क्षेत्रात विविध प्रकारच्या अभ्यासांमध्ये सुप्रसिद्ध असलेल्या अद्भुत आविष्कारांचे केले. त्यांच्या कार्यक्षेत्रातील त्यांचे योगदान महत्वपूर्ण आहे आणि त्यांना एक महान भारतीय औषधशास्त्रज्ञ म्हणून स्मृतीत ठसाविलं जातंय.
11. सत्येंद्र नाथ बोस
सत्येंद्र नाथ बोस (Satyendra Nath Bose) एक प्रसिद्ध भारतीय वैज्ञानिक होते, ज्याचा जन्म 1 जानेवारी 1894 को कोलकाता (आता कोलकाता) येथे हुआ था व त्यांचे मृत्यू 4 फेब्रुवारी 1974 को कोलकाता येथे झाले.
सत्येंद्र नाथ बोस यांचं मुख्य क्षेत्र थेरमोडायनमिक्स (Thermodynamics) आणि क्वांटम फिजिक्स (Quantum Physics) आहे. त्यांनी अपने योगदानामुळे आधुनिक भौतिकशास्त्रात नावघेणारं झालं आहे.
1924 मध्ये बोसने अनुसंधानामुळे एक नवीन विज्ञान शाखेचं सिद्धांत विकसित केलं, ज्याचं परिणाम एक नवीन प्रकारचं दाब (Pressure) असलेलं नावघेणारं झालं "बोस आंदोलन" (Bose-Einstein Condensation) ह्या अद्भुत आविष्काराचं नावघेणारं झालं. या आंदोलनाचं अर्थ असा की, तापीय बुद्धिमान द्रव्य खंडित केल्यास, क्वांटम स्थानांतील अणु एकत्रीत होतात आणि त्यात ते विचरतात, ज्याचं अर्थ असा की एकत्रीकरणार्‍या क्वांटम अणूच्या आवर्तणातील अवधारणा.
सत्येंद्र नाथ बोसने आपल्या योगदानामुळे आधुनिक भौतिकशास्त्रात विशिष्ट स्थान गाठलं आहे, आणि त्यांना "बोस आंदोलन" म्हणून भारतातील विज्ञान संस्कृतीत विशिष्ट स्थान मिळालं आहे. त्यांचे योगदान आपल्या विज्ञान व शिक्षण क्षेत्रात प्रमुख भूमिका आहे आणि त्यांना एक महान भारतीय वैज्ञानिक म्हणून स्मृतीत ठसाविलं जातंय.
12. हरगोविंद खुराणा:
भारतीय-अमेरिकन शास्त्रज्ञ हरगोबिंद खुराना हे सुप्रसिद्ध बायोकेमिस्ट होते. १९६८ मध्ये, त्यांना प्रथिने संश्लेषण आणि अनुवांशिक कोडच्या स्पष्टीकरणावरील त्यांच्या महत्त्वपूर्ण शोधांसाठी नोबेल पारितोषिक देण्यात आले.
13. सुब्रह्मण्यन चंद्रशेखर
सुब्रह्मण्यन चंद्रशेखर (Subrahmanyan Chandrasekhar) हे भारतीय-अमेरिकन खगोलशास्त्रज्ञ आणि अखिल ब्रह्मांडाच्या व्यास, बृहदांक व ताप विज्ञानातील प्रसिद्ध वैज्ञानिक होते. त्यांचा जन्म 19 अक्टोबर 1910 को तमिळनाडुच्या लाहोर (आता तमिळनाडुचा லாஹோர்) येथे होऊन झाला, आणि त्यांचे मृत्यू 21 ऑगस्ट 1995 को चिकागो, अमेरिका येथे झाले.
सुब्रह्मण्यन चंद्रशेखरने खगोलशास्त्रातील विविध क्षेत्रात अध्ययन केले आणि अद्भुत शोध केले. त्यांचं प्रमुख योगदान "चंद्रशेखर सीमा" विषयक आहे, ज्याने सितारांच्या बृहदांक नकाशाच्या अवस्थाच्या संबंधित विशिष्ट विचारांच्या संबंधात अद्भुत विश्लेषण केलं. त्यांचा विज्ञानातील अभ्यास विविध आणि प्राचीन शास्त्रांशी संपर्कस्थळांवर केलं, जसे की सितारांच्या एकत्रीकरणाचं प्रयोग, नकाशांतरीसह संबंधित रसायनशास्त्रीय प्रक्रिया आणि ग्रॉविटेशनल वैविध्य संबंधित अध्ययन इत्यादी.
सुब्रह्मण्यन चंद्रशेखरने तापविज्ञानातील क्वांटम थेरमोडायनमिक्सच्या क्षेत्रात अपना प्रमुख योगदान केला, ज्यामुळे त्यांना 1983 मध्ये नोबेल प्रायोगिक विज्ञान पुरस्कार मिळाला. त्यांचं योगदान आजही विज्ञान संसारातील उच्च गुणवत्ता असलेलं आहे, आणि त्यांना "खगोलशास्त्रातील महान कवी" या नावाने ओळखण्यात आलंय. त्यांचं वैज्ञानिक अभ्यास आजही खगोलशास्त्रात विश्वासार्ह आहे, आणि त्यांच्याप्रमाणे चंद्रशेखर सीमा ह्या विषयक विश्वासार्ह अद्भुत शोध आजही मूळ अर्थात खगोलशास्त्रात सर्वोच्च स्थानावर आहे.
धन्यवाद मित्रांनो आपण या लेखात Indian Scientist information in Marathi याची माहिती जाणून घेतली. या मध्ये भारतात होऊन घेलेले थोर शास्त्रज्ञत्यांचे कार्य याच्या विषयी मिळवली.